سبک روکوکو، یکی از مهمترین جریانهای هنری در تاریخ معماری است که در قرن هجدهم در اروپا، به ویژه در فرانسه، ظهور یافت. این سبک به یک شیوه زیباییشناسی جدید و خاص معماری میپردازد که با استفاده از منحنیها، هندسه پیچیده و زیورآرایی فراوان، به خلق اثرهایی شگفتانگیز و غریب از نظر ظاهری میپردازد. در این مقاله، به بررسی عوامل تاریخی و فرهنگی موثر بر شکلگیری معماری روکوکو، ویژگیهای معماری آن و نمونههای برجسته از ساختمانهای روکوکو در اروپا و به ویژه فرانسه خواهیم پرداخت. همچنین، تأثیر سبک روکووکو بر دورههای بعدی معماری و هنر نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
تاریخچه سبک روکوکو
جنبش روکوکو در اواخر دوره باروک در پاریس به عنوان یک واکنش به عظمت و سفت و سختی سبک باروک شکل گرفت. این جنبش به جنبههای مختلف هنری از جمله نقاشی، مجسمهسازی، معماری، طراحی داخلی، دکوراسیون و ادبیات تأثیر گذاشت. معماری روکوکو با تأکید بر جزئیات زیبا، منحنیها، طرحهای گلی و آرمانهای آبشاری، از طریق زیباسازی و تزئینات فضاها و اشیاء به وجود آمده است.
در پایان قرن ۱۸، سبک معماری روکوکو در بیشتر مناطق با سبک نئوکلاسیک جایگزین شد. با این حال، روکوکو همچنان به عنوان یک دوره مهم در تاریخ هنر اروپا شناخته میشود. از آن زمان تاکنون، این سبک تأثیراتی روی هنر و طراحی داشته و بهعنوان یک مد روز در بخشهایی از اروپا به شمار میرود.
سبک معماری داخلی روکوکو
نام “روکوکو” از کلمه فرانسوی “rocaille” گرفته شده است که به معنای “سنگهای کوچک” است. این نام به دلیل استفاده فراوان از زیورآرایی با شکلهای خمیده و تزئیناتی که شبیه به سنگهای کوچک میباشند، برای این سبک معماری انتخاب شده است. معماری روکوکو به عنوان پاسخی به سلسلههای سبک باروک و رنسانس در اروپا، به ویژه در فرانسه، شکل گرفت. این سبک از خردگرایی و غنا برخوردار بود و در طراحی داخلی ساختمانها، مبلمان، معماری منظر و حتی در نقاشی و نقشهکشی، شکلهای پیچیده و منحنیهای زیبا را به کار میگرفت. یکی از ویژگیهای مهم معماری روکوکو، استفاده فراوان از زیورآرایی و تزئینات پیچیده است.
مقاله پیشنهادی : آشنایی با دکوراسیون داخلی به سبک رترو
زیورآراییهای معماری روکوکو از جمله آرمانهای گل، برگ، شاخههای پیچیده، مجسمههای آنجلیک و موضوعات طبیعی دیگر میباشند. این تزئینات غنی و متنوع به طراحیهای روکوکو جذابیت و زیبایی خاصی میبخشند و از طریق ترکیب هنرهای مختلف مانند معماری، معماری داخلی، نقاشی و مجسمهسازی، بیانگر یک ارتباط هماهنگ و همزیستی است.
ویژگی های مهم معماری سبک روکوکو
در زیر توضیح مختصری درباره این ویژگیها آورده شده است:
- عدم تقارن: معماری روکوکو بر خلاف باروک که تقارن و تعادل را تأکید میکند، بر روی عدم تقارن تمرکز دارد. ساختمانها و تزئینات روکوکو اغلب بیقرینه و خمیده هستند.
- ارتباط کمتر با مذهب: در مقایسه با باروک که تأثیر قوی دینی داشت، روکوکو کمتر به تمهای دینی توجه میکند. به جای آن، بیشتر به تمهای عاشقانه، مناظر طبیعی و سرگرمی میپردازد.
- دکور پرجزئیات: این سبک با دکوراسیون پرجزئیات و ظرافت شناخته میشود. تزئینات شامل الگوهای مارپیچ، منحنیهای صدفی شکل، گلها و ترمههای ظریف است.
- رنگهای روشنتر: در این سبک اغلب از رنگهای روشنتر و کمرنگتر استفاده میشود. رنگهای محبوب شامل سفید، صورتی، آبی و سبز روشن است.
- دیوارهای مستطیل شکل: در طراحی روکوکو، دیوارها معمولاً شکل مستطیلی دارند و به عنوان پس زمینه برای تزئینات و دکوراسیون استفاده میشوند.
- کندهکاری و طلاکاری: روکوکو شامل کندهکاری بر روی دیوارها و سقفها است. همچنین، طلاکاری و استفاده از طلاکوبی در بالای قاب درب ساختمانها نیز رایج است. این تزئینات باعث ایجاد جلوهای بزرگ و لاکچری میشوند.
با این ویژگیها، معماری روکوکو از زیبایی، ظرافت و الگوهای پیچیده برخوردار است که در طراحی داخلی و خارجی ساختمانها به کار میرود.
مشخصههای سبک معماری روکوکو:
- رنگهای ملایم ترکیب شده با درخشش طلایی: صورتی روشن، کرم، آبی روشن، سایههای روشن بنفش، سبز، زرد، رنگ هلو، رنگ مروارید، رنگهای کرمی و غیره.
- اقلام لوکس: چوب طبیعی، مصنوعات زیبا (پارچه ابریشمی، نخ ابریشم، اطلسی و مخملی)، شیشه و کریستال، عناصر فلزی کورهای (برنز، برنج، مس و غیره) و زراندودکاری طبیعی و مصنوعی.
- عناصر دکوری فراوان: آینهها و نقاشیها، پیکرها و جعبهها، ساعت آنتیک و شمعدانهای شکیل.
- عناصری به سبک چینی: پردهها، پنکهها و فرشینههای شیک چینی.
- اشیاء اسطورهای: تصاویر فرشتهها، اسطورهها و خدایان رومی برای تزیین داخلی.
- شومینه بزرگ در مرکز اتاق نشیمن.
- اتاق های راحت و زیبا.
اساس این سبک شامل خطوط ملایم و نامتعارف و اشکال گرد و دکوری است. این سبک به سبب ریشه تاریخی خود بیانگر خلوتگاهی زنانه، نفیس، رمزآلود و رمانتیک است.
مبلمان روکوکو
مبلمان در این سبک معماری راحت و لوکس است:
- صندلیهای راحت، کاناپه، نیمکتها و میزهای زیبا، میز توالت و میزهای کنار تخت، کمدهای جادار، میزهای دکوری، تختهای دارای تاج کنده کاری شده
- صندلیها، کاناپهها و میزهای دارای پایههای گرد
- مبلمان حکاکی و تزئین
- فرمهای گرد مانند پشتی گرد تکیهگاهها، میزهای غذاخوری و کابینتها
منسوجات در سبک روکوکو
- روکوکو سبک زیبای منسوجات پارچهای جذاب و قلاب دوزی شده است.
- پردههای دکوراسیون پنجره با کناریهای سنگین رنگی ترکیب شده، با پردههای سفید بلند زیبا میشوند.
- قالیهای نقشدار به سبک شرقی روی کف زمین از مشخصات این سبک است.
- دیوارها در دکوراسیون روکوکو برجسته با نقشهای طلایی و پارچهایست.
- پارچههای رومبلی راحت و گران قیمت است.
دکور و تزیینات
- در این سبک دیوارها را میتوان با کاغذدیواری پوشاند و یا از دکوراسیون و پنلهای دیواری استفاده کرد. گچبریهایی به شکل پیچک، پوسته و پسربچههای بالدار رومی است.
- این سبک از طرحهای دایرهوار استقبال میکند، بنابراین، محل وصل شدن دیوار به سقف باید مدور باشد. ترکیب دیوارها و سقف با کمک نقش های عادی، رگهدار و گچ بری زیبا به نظر میرسد.
- کف زمین نیز میتواند چوبی و سنگی باشد.
- این عناصر اگر به درستی انتخاب شوند روکوکو را نشان خواهند داد: شمعدان کریستالی با شمعهای فراوان، گلدانهای زیبا، جعبهها، قابها، آینهها، صفحهها، ظروف چینی و چوبی و بالشهای طلایی و دکوری.
- این سبک از اقلام دکوری مجسمه، نقاشی، قلاب دوزی، جواهرات و حکاکی استقبال میکند.
جایگاه مناسب سبک روکوکو کجاست؟
سبک روکوکو در طراحی داخلی آپارتمان زیبا و راحت، صمیمی و ظریف است. هر اتاق دارای این سبک باید ظریف، رمزآلود و فردگرایانه باشد. اتاق خواب باید دارای تخت خواب بزرگ با تاج حکاکی شده، سایبان ظریف ابریشمی، میز کناری کوچک و میز آرایش ظریف با آینه بزرگ داخل قاب است.
اتاق نشیمن در معماری روکوکو یعنی مبلمان راحت و لوکس با پردههای سنگین، شمعدانهای فانتزی، تابلوهایی با تصاویر موضوعی، شومینه، قفسههایی از تزیینات چینی، گلدان ها، جعبههای جواهر و غیره.
مقاله پیشنهادی : ویژگی های دکوراسیون داخلی به سبک پست مدرن
آشپزخانه باید دارای مبلمان روشن با سردر کنده کاری شده باشد. رنگ طلایی و سفید بیشتر از رنگ های بژ در این سبک متداول است. میز غذاخوری گرد و صندلیهای ظریف، شمعدان بزرگ با آویزهای کریستال و دستگیره های چینی و شیشه ای درهای کابینت آشپزخانه از مشخصههای این سبک هستند.
چیدمان این سبک کار هر کسی نیست، اگر می خواهید منزل شما به انبار مبلمان و اقلام تزیینی ناموزون و ناهماهنگ تبدیل نشود هنگام استفاده از این سبک از متخصصان طراحی داخلی کمک بخواهید. معماری روکوکو برای هتلهای لوکس کوچک عالی به نظر می رسد. همچنین برای طراحی داخلی دفتر کار موسسات ازدواج و هنری نیز مناسب است.
چرا سبک روکوکو؟
روکوکو صرفا یک سبک طراحی داخلی نیست بلکه سبک زندگی است. سبک دوره نجیب زادگان اروپایی که عاشق لذت و تفریح بودند برای فردی که عاشق زندگی و لذت بردن از آن است، مناسب به نظر میرسد.