طراحی و اجرای سقف کاذب
سقف کاذب یا سقف ثانویه به عنوان یک سازه صنعت ساختمان و معماری، زیر سقف اصلی نصب می‌شود و انواع مختلفی مانند سقف کاذب رابیتس، آکوستیک، پی وی سی، آلومینیومی و… دارد. انتخاب هرکدام یک از این محصولات، به کاربردشان از جنبه زیبایی- معماری و مزایای موردنظری همچون میزان جلوگیری از اتلاف انرژی صوتی یا گرمایی، بستگی دارد. در این مقاله سعی کردیم تا اطلاعات کاملی در رابطه با انواع سقف های کاذب و مزایا و معایب آن در اختیارتان قرار دهیم.
سقف کاذب چیست؟
سقف کاذب اغلب سقف‌های ثانویه‌ای هستند که با کمک طناب های تعلیق یا پایه‌ها در زیر سقف اصلی آویزان می‌شوند. این سقف‌ها از طیف وسیعی از مواد مانند POP (گچ پاریس)، تخته گچی، ورق‌های آزبست، تخته خرده چوب، پانل آلومینیومی، چوب و غیره ساخته می‌شوند. آن‌ها همچنین به عنوان سقف ریزش هم شناخته می‌شوند.
قسمت‌های مختلف سقف کاذب
سقف کاذب از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که بسته به نوع سقف و محل کاربرد آن بعضی قسمت‌ها اضافه می‌شوند. اگر بخواهیم پیچیده‌ترین نوع سقف های کاذب را در نظر بگیریم از شش قسمت تشکیل می‌شود که به ترتیب زیر است:
میلگردهای عمودی و افقی:
با توجه به جنس سقف اصلی که اگر بتنی و تیرچه بلوک است یا تیرآهن، میلگرد با سایز ۱۰ تا ۱۲ را به‌صورت عمودی به ترتیب قبل از بتن‌ریزی در فاصله یک متر از هم نصب می‌کنند یا به تیرآهن جوش می‌دهند. در این حالت میلگردهایی که با فاصله یک متر از هم هستند، سرشان برای راحتی مراحل نصب سقف کاذب خم می‌شود و میلگردهای افقی در این قسمت به صورت دو ردیف از راست و چپ به انتهای میلگردهای عمودی و خودشان متصل می‌شوند و شبکه‌ای از مستطیل‌های کوچک با ابعاد یکسان تشکیل می‌دهند؛ البته گاهی ممکن است به‌جای میلگردهای افقی از نبشی یا سپری نیز استفاده شود.
نبشی:
بین دیوار و ساختار کلی سقف کاذب نبشی به وسیله میلگرد و یا گچ، نقش متصل کننده دیوار به سقف را دارد.
ورقه‌های آکوستیک:
ورقه‌هایی به صورت پلاک چوبی، گچی و مقوایی (حالت مقوایی سوراخ منظم دارد و سفید رنگ است) که برای ایزولاسیون و عایق صوتی استفاده می‌شود.
چوب‌های چهارتراش:
این سازه به عنوان قسمت قبل از ورقه آکوستیک نصب می‌شود که از چوب‌های تراش خورده با ابعاد معین است؛ در دو مرحله از چوب‌های چهارتراش ساختمان‌سازی که در مرحله اول اتصال با سیم به نبشی و در مرحله دوم با میخ به چوب‌های سری اول است. باید توجه داشت که این قسمت در صورتی وجود دارد که قسمت آخر سقف کاذب ورقه آکوستیک باشد.
رابیتس:
این سازه به عنوان قسمت قبل از گچ‌کاری نصب می‌شود که از شبکه فلزی توری مانند تشکیل شده و به میلگردهای افقی گفته شده وصل می‌شود. باید توجه داشت که این قسمت در صورتی وجود دارد که قسمت آخر گچ‌کاری باشد و نباید فاصل رابیتس از سقف اصلی زیاد باشد تا نمای سقف کاذب نامتوازن شود.
گچ‌کاری:
برای گچ کاری از کچ و خاک برای محکم‌کاری و عبور از سوراخ‌های رابیتس استفاده کرده و می‌توان از لایه‌های یونولیتی یا قالب‌های گچی برای آخرین لایه‌های پوشش‌دهی استفاده کرد.
مقاله پیشنهادی : بررسی انواع کفپوش فضای باز
انواع سقف کاذب
سقف‌های کاذب با توجه به متغیرهای مانند هزینه، شرایط آب و هوایی، کاربردهای معماری و مواد استفاده‌شونده انواع مختلفی دارند ولی از نظر ساختاری به دو نوع تقسیم می‌شوند، مورد اول برای دسترسی به سقف اصلی نیاز به تخریب ندارد ولی در مورد دوم امکان‌پذیر نیست مگر با عملیات تخریب؛ در ادامه به انواع سقف های کاذب که در این دو سری گنجانده شده است، پرداخته می‌شود.
سقف کاذب رابیتس و اندود
در سال‌های اخیر از سقف های کاذب رابیتس به میزان زیادی استفاده شده است. همان‌طور که گفته شد، رابیتس، ورق مشبکی بوده که به شبکه فرعی از طریق سیم‌های آرماتور وصل شده است. رابیتس در دو شکل رابیتس مسطح (مورد استفاده در دهانه‌های کوچک) و رابیتس برجسته (مورد استفاده در دهانه‌های بزرگ) موجود است.
سقف کاذب آکوستیک
هر جا صحبت از فضای پر سروصدا باشد، بهترین پیشنهاد بدون شک سقف ثانویه آکوستیک است. سقف کاذب آکوستیک برای ایجاد نوعی ایزولاسیون صوتی استفاده می‌شود. آن را می‌توان از مواد اولیه‌ای مانند ورقه‌های مقوایی، پلاک‌های گچی و پارچه‌ها ایجاد نمود. استفاده از این سقف‌ها در مکان‌های عمومی مانند سینما، سالن‌های سخنرانی که نیاز به عایق صدا دارند، مناسب است. البته در مکان‌هایی که پژواک صدا خیلی مهم است، مانند استودیو ضبط صدا، علاوه بر ورقه‌های آکوستیک از ورقه آلومینیوم یا پشم شیشه استفاده می‌شود.
سقف کاذب پی وی سی
پی وی سی از مصالح پرکاربرد در صنعت ساختمان‌سازی است و علت استفاده از آن، ارزان بودن و صرفه اقتصادی می‌باشد و به دلیل سرهم‌بندی شدن سریع آن، سرعت انجام کار را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. از مزایای آن نیز می‌توان به زیبایی اشاره نمود که نمای ساختمان‌ها را بسیار جذاب و دل‌نشین می‌کند.
سقف کاذب آلومینیوم
در این سقف‌ها از آلومینیوم به شکل تایل استفاده می‌شود، ابعاد آن ۶۰*۶۰ بوده و ممکن است به شکل مستطیل نیز باشد. بیشترین کاربرد سقف های کاذب آلومینیومی در مکان‌هایی است که نیاز به دسترسی به سقف دارند؛ از جمله مکان‌هایی که از این نوع از سقف‌ها استفاده می‌شود، می‌توان به آزمایشگاه‌ها، بیمارستان‌ها، سالن فرودگاه‌ها و سایر اماکن عمومی اشاره کرد.
مقاله پیشنهادی : آشنایی با انواع دیوارپوش کامپوزیت و مزایا و معایب آن
سقف کاذب قطعات پیش ساخته گچی
این سقف‌های کاذب هم معمولا از جنس آلومینیوم هستند و بر روی آلومینیوم عملیات گچ‌کاری صورت می‌گیرد. استفاده از این نوع از سقف‌ها دارای مزایایی است که در این قسمت به برخی از این موارد اشاره خواهیم نمود:
- این نوع از سقف‌های کاذب بسیار سبک می‌باشند به گونه‌ای که در تخمین‌های صورت گرفته وزن هر متر مربع، تقریبا ۱۵ تا ۱۸ کیلوگرم بوده است.
- سرعت نصب این سقف‌ها بسیار بالاست.
- استفاده از این نوع از سقف‌ها سبب می‌شود میزان حرارت و رطوبت محیط تنظیم گردد.
- با قرارگیری در برابر نور خورشید، تغییری در رنگ آن‌ها مشاهده نمی‌شود.
- قابلیت تعویض دارند.
سقف کاذب ترکیبی
اگر چندین سقف ثانویه را در کنار هم اجرا نماییم با شکل‌های هندسی مختلفی روبه رو خواهیم شد که به آن‌ها سقف کاذب ترکیبی می‌گویند. استفاده از شیوه‌های متفاوت اجرا در این نوع از طراحی، تلالو و زیبایی خاصی به نمای درونی ساختمان‌ها می‌بخشد.
سقف کاذب گریلیوم
جنس این ورق‌ها از آلومینیوم و ورق آلیاژی است. این سقف‌های کاذب با نام سقف باز نیز شناخته شده‌اند. بعد از اجرای این سقف‌ها خانه‌هایی به شکل مربع و مستطیل رویت می‌شود که به حالت پیوسته کنار هم قرار گرفته‌اند؛ توجه داشته باشید که هیچ حفاظی در داخل یا پشت این سقف‌ها وجود ندارد و به راحتی می‌توان پشت سقف‌ها را دید. این عامل دلیلی شده تا پشت سقف‌ها را با رنگ مشکی رنگ‌آمیزی می‌نمایند تا جلوه خوبی به تصویر کشیده شود.
سقف کاذب تصویردار یا آسمان نما
این نوع از سقف‌ها طرحی جدید برای زیباسازی دکوراسیون داخلی هستند. در واقع ترکیبی از سقف های کاذب مشبک و آسمان که از جمله مزایای این سقف‌ها، ضد زنگ بودن آن‌ها است. از بیشترین کاربرد آن‌ها می‌توان به استفاده در لابی هتل‌ها و مجتمع‌های مسکونی اشاره کرد.
پرکاربردترین مصالح سقف کاذب به شرح زیر هستند:
سقف کاذب تخته گچی
سنگ گچ پرکاربردترین مصالح سقف ثانویه است. پنل‌ها دارای لبه‌های مخروطی یا مربع هستند. تخته‌های گچی را می‌توان به راحتی با میخ زدن مستقیم به لایه، سایر سطوح ساده، قرار دادن روی شبکه فلزی آهن گالوانیزه (GI) ثابت کرد. تخته گچی با توجه به کاربردی که دارد دارای ابعاد مختلفی است. انواع تخته گچی موجود در بازار به شرح زیر است:
- تخته گچی معمولی
- تخته گچی مقاوم در برابر آتش
- تخته گچی مقاوم در برابر رطوبت
- تخته های گچی مقاوم در برابر آتش و رطوبت
ویژگی‌های تخته گچی:
- سبک وزن
- انعطاف پذیر در طراحی و ساخت
- مقاوم در برابر صدا و حرارت خوب
- مقاوم در برابر آتش و رطوبت
- قابل سفارش در طرح‌ها و اشکال مختلف
- تحمل بار تا 15 کیلوگرم
قیمت سقف کاذب تخته گچی: نرخ سقف ثانویه تخته گچی با توجه به قیمت مواد اولیه و متریال آن متفاوت است.
سقف کاذب شبکه‌ای
سقف کاذب مشبک یا شبکه‌ای یکی از رایج ترین انواع سقف ثانویه مورد استفاده در فضاهای اداری تجاری است. این نوع سقف‌ها برای فضاهای مختلفی مناسب هستند و آن‌ها برای سیم کشی مخفی انتخابی ایده آل هستند. این پنل‌های سقفی فلزی یا بر روی مقاطع T یا مقطع فولادی نصب می‌شوند و سپس توسط میله‌ها آویزان خواهند شد. انواع مصالح سقف شبکه‌ای به شرح زیر می باشد:
- سقف شبکه فیبر معدنی
- سقف شبکه فلزی
ویژگی‌های سقف شبکه‌ای
- نصب و نگهداری بسیار آسانی دارد.
- سقف کاذب شبکه‌ای بسیار مقرون به صرفه هستند.
- هر زمان که بخواهید می‌توانید کاشی‌های سقف را بردارید.
- طرح یکپارچه‌ای دارند.
- قابلیت عایق صدا بسیار خوبی دارد.
سقف گچ پاریس (POP)
گچ پاریس رایج‌ترین مصالح سقف کاذب است و در بین سایر مصالح سقف ثانویه قیمت مناسبی هم دارد. POP با آب مخلوط می‌شود و روی تخته فیبر یا پایه چوبی اعمال خواهد شد.
ویژگی‌های POP:
- گچ پاریس رایج ترین مصالح سقف ثانویه است.
- در بین سایر مدل‌ها قیمت مناسبی دارد.
- پایان صاف
- سطح را می‌توان رنگ آمیزی و سفارشی کرد
- آسان برای ساخت
- سبک وزن
- ضخامت 12-15 میلی متر
- قیمت بستگی به الگوی طراحی دارد
سقف تخته سه لایه
سقف های تخته سه لایه به دلیل جنبه‌های بصری جذاب خود محبوب هستند. این نوع سقف‌ها با نوارهای لایه‌ای ساخته می‌شوند و با میخ و چسب به هم متصل خواهند شد.
نوارها با کمک لایه پشتیبانی می‌شوند. سقف تخته سه لایه به دلیل خاصیت عایق بودنش در مکان‌هایی با آب و هوای سرد مورد استفاده قرار می گیرد.
ویژگی‌های سقف تخته سه لایه
- بسیار قوی و محکم هستند.
- قابل سفارش در طرح و ابعاد مختلف هستند.
- طول عمر و دوام بسیار بالایی دارند.
- نگهداری و تعمیر آن کمی سخت است.
- با وجود قیمت بالایی که دارند با گذشت زمان ظاهر آن‌ها تغییر می‌کند.
سقف کاذب پی وی سی
سقف پی وی سی نیز یکی از پرکاربردترین سیستم‌های سقفی است. مشکل نظافت و نگهداری را حل می‌کند و برای هر آب و هوایی مناسب است. همچنین دارای فیتینگ و سیستم روشنایی مخفی است و همین ویژگی‌ها باعث شده تا آن‌ها به عنوان یکی از بی دردسرترین و آسان‌ترین سقف‌های کاذب شناخته شوند.
ویژگی‌های سقف پی وی سی
- سبک وزن
- مقاوم در برابر رطوبت
- مقرون به صرفه
- تعمیر و نگهداری کم
- ضد آب
- قابل سفارش در طرح‌ها و اشکال مختلف
- بادوام
مزایای سقف کاذب
سقف کاذب مزایای بسیاری دارد و همین مزایا باعث شده تا افراد بسیاری این مدل سقف را به سقف‌های معمولی و ساده ترجیح دهند. سقف ثانویه با نورپردازی، ظاهری زیبا و لوکس به خانه می‌دهد. در ادامه به برخی از مزایای سقف های کاذب اشاره شده است:
- کانال کشی و سایر عناصر ساختاری که مانع زیبایی اتاق می‌شوند را پنهان می کند.
- به عنوان عایق حرارتی عمل می‌کند.
- با کاهش مشکلات اکو به عنوان یک مانع صوتی عمل می کند. (به ویژه در سالن‌های تئاتر، سالن‌های کنفرانس، سالن‌ها و غیره)
- به عنوان یک عنصر ضد میکروبی (به ویژه در مراکز مراقبت‌های بهداشتی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها مورد نیاز) عمل می‌کند.
- سقف ثانویه همچنین می‌تواند به عنوان یک جداکننده آتش عمل کند اگر مواد مورد استفاده در ساخت کاشی‌های سقفی از الیاف معدنی یا پانل‌های چوبی باشد قطعا سقف ثانویه یک جداکننده خوب به شمار می‌رود.
- فضای باقی مانده بین پایه‌ها و کاشی‌های سقفی به عنوان مجرا عمل می‌کند و تمام سیم کشی‌ها و سیستم روشنایی مخفی را حمل می‌کند.
- نصب سقف کاذب با استفاده از ابزار مناسب و متخصصان ماهر کار بسیار آسانی است.
- سقف‌های کاذب باعث صاف شدن سطوح می‌شوند و موج‌های موجود در بتن دال و غیره را می‌پوشانند.
- از نظر طراحی اقتصادی و انعطاف پذیر هستند.
- سقف کاذب کانال کشی، لوله‌ها و سیم‌های برق را پنهان می‌کند و ظاهری تمیز و تمام شده به سقف می‌دهد.
- برای جذب صدا و آکوستیک خوب است.
- تعمیر و دسترسی به آن بسیار راحت است.
- کاهش انتقال حرارت به بیرون یا از درون ساختمان
- حداقل رسانی انتقال انرژی صوتی و ایزولاسیون ساختمان نسبت به صدا
- ایجاد فضایی زیبا و مدرن در طرح داخلی خانه
- دسترسی آسان به تاسیسات زیر سقف
- طول عمر و اجرای آسان بالا
معایب سقف کاذب
- سقف ثانویه می‌تواند ارتفاع یک اتاق را کاهش دهد.
- افتادگی در سقف ثانویه امکان پذیر است به همین دلیل نیاز به نگهداری دارد.
- در صورت وقوع بلایای طبیعی، سقف کاذب ممکن است ناپایدار باشد.
نتیجه‌گیری
سقف‌های کاذب در انواع مختلفی مانند رابیتس، آکوستیک، پی وی سی، آلومینیوم، پیش‌ساخته گچ، ترکیبی و گریلیوم موجود هستند که هریک از آن‌ها ساختار و مزایای خاص خود را دارند. استفاده از سقف‌های کاذب در مقایسه با سقف‌های معمولی از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه بوده و همچنین زیبایی دل‌نشینی به اماکن می‌بخشند. بنابراین می‌توان گفت تا حد امکان بهتر است از سقف‌های کاذب برای بهبود معماری داخلی ساختمان‌ها استفاده شود.