با اجرای بام سبز، می‌توان ساختمان‌هایمان را به سازه‌هایی زیبا و پایدار از نظر محیط زیست تبدیل کرد. این رویکرد نوآورانه نه تنها باعث افزایش بهره وری انرژی می‌شود، بلکه مزایای چند وجهی را نیز به همراه دارد و به نفع اکوسیستم و ساکنین آن است. همچنین بام‌های سبز گامی نو در معماری پایدار هستند و می‌توانند به ایجاد شهرهای سالم‌تر، زیبا‌تر و پایدارتر کمک کنند.
مقاله ای که در Applied Energy منتشر شده است، تاکید می‌کند که ساختمان‌ها مسئول 33 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای در سطح جهان هستند. ضرورت مقابله بـا مصرف قابل توجه انرژی و منابع در ساختمان‌ها، باعث روی آوردن به روش‌های پایدار و فناوری‌های سازگار با محیط زیست و صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود. در چنین شرایطی، راه‌حل مناسب، برقراری ارتباط مجدد با طبیعت است. ما تأثیر مثبت فضاهای سبز و طبیعی را در تقویت اکوسیستم های سالم و فیلتر کردن آلاینده‌ها درک می‌کنیم. پس چرا پشت بـام هایمان را به فضای سبز تبدیل نکنیم؟ بـا بهینه‌سازی این پتانسیل بلااستفاده نه تنها به محیط زیست کمک می‌کنیم، بلکه جذابیت بصری ساختمان هایمان را نیز افزایش می‌دهیم.
بام های سبز چگونه ساخته می شوند؟
بام های سبز به عنوان بام‌های اکولوژیک یا بام‌های زنده نیز شناخته می‌شوند. این فناوری صرفاً قرار دادن گیاهان نیست، بلکه آنها را از طریق یک سیستم لایه‌بندی به طور فعال در ساختمان ادغام می‌کند. سازمان Green Roofs توضیح می‌دهد که این لایه‌ها شامل : عایق رطوبتی با کیفیت بالا، سیستم دفع ریشه، سیستم زهکشی، بستر کشت سبک و گیاهان هستند. بستر کشت مخلوطی از خاک بـا مواد معدنی است، در غیر این صورت برای سقف‌ها بسیار سنگین می‌شود. با این حال، این مخلوط همچنان تمام مواد مغذی مورد نیاز را فراهم می‌کند.
استفاده از این فناوری ایمن است. این سیستم پیچیده از سقف محافظت کرده و از ورود آب یا ریشه به ساختمان جلوگیری می‌کند. این سیستم همچنین از خارج شدن خاک جلوگیری می‌کند. نصب سقف‌های سبز ساده و کارآمد است. آنها می‌توانند به‌صورت پیش‌ساخته یا به‌صورت جداگانه در محل نصب شوند. پس از نصب عایق رطوبتی و بستر کشت، می‌توانیم سقف را برای کاشت گیاهان تزئینی، گل یا محصولات غذایی وفق دهیم.
محبوبیت روزافزون سقف‌های سبز باعث پیشرفت‌های تکنولوژیکی برای ایجاد انواع مختلف متناسب با شرایط خاص شده است. طبق گفته ANS Global، چهار نوع متمایز از بام‌های سبز وجود دارد که هر کدام برای اهداف خاصی طراحی شده‌اند: گسترده، متمرکز، نیمه متمرکز و بام‌های سبز قهوه‌ای یا دارای تنوع زیستی.
مزایای بام سبز
یکی از شناخته‌شده‌ترین مزایای سقف‌های سبز، توانایی آنها در مقابله بـا جزایر گرمایی شهری است، پدیده‌ای که در آن مناطق شهری به طور قابل توجهی گرم‌تر از مناطق روستایی اطراف هستند. سقف‌های سبز عایق‌های عالی هستند و از گرمای خارجی جلوگیری کرده و دمای داخلی را حفظ می‌کنند. در تابستان، سقف‌های سنتی گرما را از خورشید جذب می‌کنند و باعث گرم شدن ساختمان می‌شوند. از طرف دیگر، گیاهان بام سبز نور خورشید را جذب و منعکس می‌کنند و از ساختمان در برابر افزایش دما محافظت می‌کنند. علاوه بر این، رطوبت حاصل از گیاهان ساختمان را خنک نگه می‌دارد.
به طور کلی، این سیستم تقاضای انرژی برای خنک کردن در تابستان‌های گرم را کاهش می‌دهد. ENEA اذعان می‌کند که سقف‌های سبز ممکن است برای کنترل دما در ماه‌های سردتر نیز مفید باشند. با این حال، برای دانستن مزایای سقف‌های سبز در تنظیم دما در زمستان به تحقیقات بیشتری نیاز است.
مقاله پیشنهادی : روف گاردن چیست و چگونه طراحی و نگهداری می‌شود؟
سقف‌های سبز علاوه بر مزایای اکولوژیکی، فواید دیگری نیز برای محیط زیست دارند. این بام‌ها در مدیریت آب باران بسیار عالی عمل می‌کنند. آنها به طور مؤثر آب باران را نگه می‌دارند و این آب به تدریج از طریق گیاهان جذب و با تبخیر به محیط زیست بازگردانده می‌شود. به طور متوسط، این سقف‌ها می‌توانند ۶۲ درصد از رواناب شهری را نگه دارند که منجر به کاهش قابل توجه سیلاب‌های شهری می‌شود.
علاوه بر این، مطالعه‌ای که در کانزاس انجام شده است نشان می‌دهد که بام‌های سبز می‌توانند با جذب آلاینده‌های هوا، رسوبات جوی و فیلتر کردن گازهای مضر، کیفیت هوا را بهبود بخشند. قابلیت این سیستم در کاهش دما و مصرف انرژی، به کاهش بیشتر آلاینده‌ها نیز کمک می‌کند.
مزایای اجتماعی بام سبـز
بام سبز راه حلی زیبا و سازگار با محیط زیست برای افزایش جذابیت ساختمان‌ها ارائه می‌دهد. این بام‌ها فراتر از مزایای اکولوژیکی، فضاهای جذابی را برای تعامل، استراحت و برقراری ارتباط مجدد با طبیعت برای مردم ایجاد می‌کنند. ماهیت چند منظوره بام‌های سبز امکان توسعه باغ‌های اجتماعی، فضاهای تجاری و مناطق تفریحی را فراهم می‌کند و حس قوی‌تر جامعه را در این محیط‌های سبز تقویت می‌بخشد. علاوه بر این، مزایای این بام‌ها شامل کاهش صدا نیز می‌شود و عایق صوتی قابل توجهی را فراهم می‌کند. پوشش گیاهی روی بام‌های سبز به عنوان یک سد طبیعی عمل کرده و با جذب و کاهش میزان صدا، به ایجاد فضایی آرامش‌بخش و سرشار از سکوت کمک می‌کند.
بام سبز در پروژه های اجرایی چگونه است؟
برای دستیابی به توسعه پایدار، بهتر است به جای ساخت‌وسازهای جدید، از سازه‌های موجود استفاده کنیم. با این حال، ساخت‌وساز با هدف خاص می‌تواند ضمن بهره‌مندی محیط زیست، تجربیات افراد را نیز بهبود بخشد. به همان اندازه که تمرکز بر روی پروژه‌های بام سبـز مهم است تمرکز بر احیای فضاهای بلااستفاده در ساختمان‌های موجود نیز مهم هستند. نمونه‌های زیر، روش‌های خلاقانه‌ای را نشان می‌دهند که معماران می‌توانند با ادغام طرح‌ها، شکل‌ها و اهداف متنوع در پروژه‌های بـام سبـز خود، ساختمان‌ها را ارتقاء دهند.
نمونه‌هایی از بام‌های سبز
بام سبـز در شیکاگو
شهر شیکاگو پر از پروژه‌های بام سبز است که از جمله آنها می‌توان به «The Meadow» در اداره پست قدیمی شیکاگو اشاره کرد. پس از نقل مکان اداره پست، این ساختمان مورد بازسازی قرار گرفت. شرکت معماری Hoerr Schaudt انبار صنعتی را به یک فضای کاری مدرن تبدیل کرد. هدف این بود که به بیش از ۱۶ هزار مستاجر همان امکاناتی را ارائه دهد که یک ساختمان جدید ارائه می‌دهد. تنوع زیستی در بـام شامل بیش از ۵۰ گونه گیاه و درخت است که از آلوده شدن بیش از یک چهارم میلیون گالن آب باران جلوگیری می‌کند.
یکی دیگر از پروژه‌های قابل توجه در چشم‌انداز این شهر، باغ بـامی با طراحی فوق‌العاده «Chicago City Hall» شهر شیکاگو است. باغ بـام به عنوان یک پروژه آزمایشی در ارتباط با ابتکار جزیره گرمایی شهری این شهر آغاز شد. هدف اصلی آن ارزیابی مزایای بـام‌های سبز و تأثیر آن ها بر دما و کیفیت هوا بود. این باغ با داشتن ۲۰ هزار گیاه از بیش از ۱۵۰ گونه، طیف وسیعی از درختچه‌ها، تاک‌ها و درختان را در بر می‌گیرد.
بام سبـز در ژاپن
شرکت JERDE نسیمی تازه از طبیعت را در محیط شهری پر ازدحام اوزاکا ایجاد کرده است. «Namba Parks» با مفاهیم هوشمند و پایدار که بر هویت اوزاکا تأکید می‌کند، اهداف اقتصادی و زیست‌محیطی را با هم ترکیب می‌کند. این مجموعه چند منظوره دارای بخش‌های سرگرمی، تجاری، مسکونی و اداری است. این پارک امکانات شهری را با باغ‌های سرسبز، مسیرهای آرام پوشیده از گل، درختان و حوضچه های کوچک ترکیب می‌کند. همه چیز با آب تصفیه شده بازیافتی که از رستوران‌های داخل ساختمان می‌آید، آبیاری می‌شود. این پارک یک اجتماع ایجاد می‌کند و به حیاط خلوت بزرگی برای لذت بردن همه تبدیل می‌شود. همچنین به مقابله با امواج گرما در تابستان کمک می‌کند. در حالی که دمای بتن می‌تواند تا ۴۵ درجه سانتیگراد برسد، دمای پارک تنها به ۳۳ درجه سانتیگراد می‌رسد.
از دهه ۱۹۹۰، ژاپن با «آکروس فوکوئوکا» به پیشگام در معماری بـام سبز تبدیل شده بود. این ساختمان که توسط امیلیو آمباس طراحی شده است، دارای سقفی شیب‌دار است که با انواع متنوعی از گیاهان تزئین شده است. این بـام در ابتدا با بیش از ۷۰ گونه گیاهی کاشته شد و تنوع زیستی آن از طریق پراکندگی طبیعی بذر توسط حیات وحش پرجنب و جوش منطقه به ۱۲۰ گونه افزایش یافت. «ACROS Fukuoka» به چالش‌های شهری ژاپن، به ویژه فضای محدود برای مناطق سبز در محیط‌های شهری پرجمعیت رسیدگی کرد. امروزه این ساختمان به عنوان یک فضای چند منظوره، میزبان ارکستر سمفونی و نمایشگاه‌های تجاری است.
بام سبـز در روتردام
علاوه بر این، هلند بـا ابتکارات ساخت و ساز سازگار بـا محیط زیست رونق دارد و روتردام با «Rotterdam Rooftop Walk» پیشرو است. در تابستان 2022، این شهر بـا همکاری معماران MRDV، پشت بـام ها و ساختمان های نمادین مختلف را برای بازدیدکنندگان به هم متصل کرد تا تجربه کنند که چگونه بـام های سبز می توانند به آینده بهتر و هوشمندانه تری برای شهرها کمک کنند. این پل های هوایی فضایی برای شرکت ها و سازمان های مردم نهاد بود تا آخرین نوآوری ها را در زمینه بـام های سبز، انتقال انرژی و نگهداری آب، به نمایش بگذارند. هدف کلی، ترویج مفهوم استفاده از پشت بـام های بلااستفاده به عنوان فضاهای عمومی برای فرار به طبیعت در داخل شهر است. این شهر هدف گذاری کرده است که تا سال 2030 در مجموع 800000 متر مربع بام سبز داشته باشد.